Geurexpert licht toe waarom de lente ons gelukkiger maakt: “Het is de geur van belofte, dat het vanaf nu beter kan worden”
· Gazet van AntwerpenMet dank aan de eerste lentezon, bloesems én rottend organisch materiaal kringelt de eerste lentegeur onze neuzen binnen. “Geuren zijn de meest emotionele zintuigelijke prikkels.”
“Een zwoele meiwind die door het eerste groene beukenblad waait”? Op olfactorische genoegens zoals Patrick Süskind ze beschreef in bestseller Het parfum, is het nog even wachten. Maar de prille lentezon van de afgelopen dagen geeft moed. De eerste bijen laven zich aan de voorjaarsbloeiers, vogelgezang klinkt in tuin en park en in de lucht hangt onmiskenbaar iets dat prikkelt. Dat is ook geurexpert Sofie Albrecht niet ontgaan. “Onze magnolia begint te bloeien. Mijn week is goed.”
Die typische lentegeur is een mix van een paar ingrediënten, legt ze uit. “In de eerste plaats ruiken we opnieuw de aarde, met dank aan geosmine, een organische verbinding geproduceerd door onder meer bacteriën die in de bodem en in rottend materiaal leven. Het ruikt beter dan het klinkt (lacht). Geosmine is ook onderdeel van het zo geliefde petrichor, de geur die ontstaat wanneer regendruppels openspatten op een droge bodem. Wij mensen zijn er heel gevoelig voor, een beetje zoals haaien de geur van bloed onweerstaanbaar vinden.”
Wat zijn de andere ingrediënten?
“De eerste bloesems, zoals die van wilg en sleedoorn, en straks die van de fruitbomen. Zeker die laatste wakkeren dat lentegevoel aan: er komt weer overdaad aan, na de donkere winter waarin het allemaal wat minder is. De lente en winter verschillen zintuigelijk enorm, van licht over geluid tot temperatuur. Onze neus wijst ons misschien wel op het markantste verschil.”
Heeft elk seizoen zijn geur?
“Ja, al is de winter bijna geurloos door de koude. Hoe kouder, hoe minder geurmoleculen bewegen en hoe minder wij ze oppikken. Denk aan wijn die te koud wordt opgediend. De lucht is ook droger in de winter, en daar houden onze geurreceptoren, ingebed in een slijmlaagje, niet van. De zomer vind ik het intenst. De warmte doet parfum, een alcoholoplossing, sneller verdampen. Daardoor kan het zijn dat het parfum dat je het hele jaar draagt, ’s zomers zwaarder overkomt. Het herfstaroma is ook nog vrij zwaar – denk aan compost, afgevallen bladeren – maar door de toenemende koude weer wat subtieler. Lentegeur is dan weer een en al subtiliteit. Lentebloemen zoals meiklokjes of fruitbloesem zijn veel geraffineerder dan zomerbloeiers als jasmijn of oranjebloesem.”
Parfummaker Tanja Deurloo vindt dat het in de lente ’s ochtends “groenig” ruikt. Ruikt u ook in kleuren?
“Zeker. Iedereen is dol op de geur van een maaibeurt. Wel, die komt van de green leaf volatiles: de deeltjes die vrijkomen wanneer je een twijgje breekt of het gras maait. Groen is de dominante kleur in dit seizoen. Maar ook wit vind ik een lentekleur- en geur, als kleur van bloesems.”
Hoe komt het dat de lentegeur zo opkikkert?
“De geur van bloesems is de geur van het leven: ze moeten bestuivers lokken, cruciaal voor de voortplanting. Van alle zintuiglijke prikkels zijn geuren het meest verbonden met emoties. Dat is omdat ze in het limbische systeem of ‘het emotionele brein’ worden verwerkt.”
“Bovendien verwerken we ze veel ruwer dan visuele of auditieve prikkels, en dus is onze reactie erop ook primitiever. Dat moet ook, want snel en accuraat reageren op de geur van rook of bedorven voedsel kan ons leven redden. Ik merk bij mezelf dat ik emotioneler reageer wanneer ik een parfum ruik dat ik vroeger droeg, dan wanneer ik een foto zie of een liedje hoor uit mijn jeugd.”
Welke emoties ruikt u in de lentegeur?
“Hoop! Je krijgt toch weer goede moed van dit weer? Net als de meeste mensen vind ik de winter iets wat je moet uitzitten. Het fijne gedeelte van het jaar komt eraan, met terrasjes en barbecueën. De vakantie gloort zelfs al aan de einder.”
“Na de Tweede Wereldoorlog werden opvallend veel ‘groene parfums’ uitgebracht, tjokvol ‘groene geuren’ als gemaaid gras, verse kruiden, zoals munt en basilicum en galbanum, hars gewonnen uit schermbloemigen die vooral in Iran groeien ... Misschien is het dat wel: de geur van belofte, dat het vanaf nu beter kan worden.”
“Een zwoele meiwind die door het eerste groene beukenblad waait”? Op olfactorische genoegens zoals Patrick Süskind ze beschreef in bestseller Het parfum, is het nog even wachten. Maar de prille lentezon van de afgelopen dagen geeft moed. De eerste bijen laven zich aan de voorjaarsbloeiers, vogelgezang klinkt in tuin en park en in de lucht hangt onmiskenbaar iets dat prikkelt. Dat is ook geurexpert Sofie Albrecht niet ontgaan. “Onze magnolia begint te bloeien. Mijn week is goed.”
Die typische lentegeur is een mix van een paar ingrediënten, legt ze uit. “In de eerste plaats ruiken we opnieuw de aarde, met dank aan geosmine, een organische verbinding geproduceerd door onder meer bacteriën die in de bodem en in rottend materiaal leven. Het ruikt beter dan het klinkt (lacht). Geosmine is ook onderdeel van het zo geliefde petrichor, de geur die ontstaat wanneer regendruppels openspatten op een droge bodem. Wij mensen zijn er heel gevoelig voor, een beetje zoals haaien de geur van bloed onweerstaanbaar vinden.”
Wat zijn de andere ingrediënten?
“De eerste bloesems, zoals die van wilg en sleedoorn, en straks die van de fruitbomen. Zeker die laatste wakkeren dat lentegevoel aan: er komt weer overdaad aan, na de donkere winter waarin het allemaal wat minder is. De lente en winter verschillen zintuigelijk enorm, van licht over geluid tot temperatuur. Onze neus wijst ons misschien wel op het markantste verschil.”
Heeft elk seizoen zijn geur?
“Ja, al is de winter bijna geurloos door de koude. Hoe kouder, hoe minder geurmoleculen bewegen en hoe minder wij ze oppikken. Denk aan wijn die te koud wordt opgediend. De lucht is ook droger in de winter, en daar houden onze geurreceptoren, ingebed in een slijmlaagje, niet van. De zomer vind ik het intenst. De warmte doet parfum, een alcoholoplossing, sneller verdampen. Daardoor kan het zijn dat het parfum dat je het hele jaar draagt, ’s zomers zwaarder overkomt. Het herfstaroma is ook nog vrij zwaar – denk aan compost, afgevallen bladeren – maar door de toenemende koude weer wat subtieler. Lentegeur is dan weer een en al subtiliteit. Lentebloemen zoals meiklokjes of fruitbloesem zijn veel geraffineerder dan zomerbloeiers als jasmijn of oranjebloesem.”
Parfummaker Tanja Deurloo vindt dat het in de lente ’s ochtends “groenig” ruikt. Ruikt u ook in kleuren?
“Zeker. Iedereen is dol op de geur van een maaibeurt. Wel, die komt van de green leaf volatiles: de deeltjes die vrijkomen wanneer je een twijgje breekt of het gras maait. Groen is de dominante kleur in dit seizoen. Maar ook wit vind ik een lentekleur- en geur, als kleur van bloesems.”
Hoe komt het dat de lentegeur zo opkikkert?
“De geur van bloesems is de geur van het leven: ze moeten bestuivers lokken, cruciaal voor de voortplanting. Van alle zintuiglijke prikkels zijn geuren het meest verbonden met emoties. Dat is omdat ze in het limbische systeem of ‘het emotionele brein’ worden verwerkt.”
“Bovendien verwerken we ze veel ruwer dan visuele of auditieve prikkels, en dus is onze reactie erop ook primitiever. Dat moet ook, want snel en accuraat reageren op de geur van rook of bedorven voedsel kan ons leven redden. Ik merk bij mezelf dat ik emotioneler reageer wanneer ik een parfum ruik dat ik vroeger droeg, dan wanneer ik een foto zie of een liedje hoor uit mijn jeugd.”
Welke emoties ruikt u in de lentegeur?
“Hoop! Je krijgt toch weer goede moed van dit weer? Net als de meeste mensen vind ik de winter iets wat je moet uitzitten. Het fijne gedeelte van het jaar komt eraan, met terrasjes en barbecueën. De vakantie gloort zelfs al aan de einder.”
“Na de Tweede Wereldoorlog werden opvallend veel ‘groene parfums’ uitgebracht, tjokvol ‘groene geuren’ als gemaaid gras, verse kruiden, zoals munt en basilicum en galbanum, hars gewonnen uit schermbloemigen die vooral in Iran groeien ... Misschien is het dat wel: de geur van belofte, dat het vanaf nu beter kan worden.”